Weer een erg goede roman met Maria Magdalena als middelpunt. Gelukkig niet al te thrillerachtig, met de ene moord na de andere, al zitten er zeker spannende elementen in.

Voor wie al redelijk ingewijd is in het mysterie rond Rennes le Chateau en de geschiedenis van de Kataren, bevat dit boek weinig nieuws. De veronderstelling dat er een evangelie van Maria Magdalena zou zijn, spreekt bijzonder tot de verbeelding en een evangelie volgens Jezus zelf – die in dit boek onder de naam Easa optreedt – is natuurlijk helemaal ‘to die for’. Uiteraard niet een 'evangelie' zoals Saramago die heeft geschreven, maar ‘the real thing’. Stel je toch eens voor… Dit evangelie zou heten ‘The book of Love’, de titel van het tweede deel uit deze beoogde trilogie.

De beginzin van het boek – ‘Marseille was a fine place to die and had been for centuries’ – lijkt erg op de beginzin van de roman Brooklyn Follies van Paul Auster – ‘I was looking for a nice play to die’. Betekent verder niets, geloof ik, maar het viel mij op.

De visie van hoofdpersoon Maureen Paschal op geschiedschrijving is verfrissend. In haar nawoord gaat de schrijfster, die veel wegheeft van haar hoofdpersonage, daar op indrukwekkende wijze op in, waarover later meer. Tegen haar studenten waarschuwt Maureen dat ze zich moeten realiseren dat ‘all words committed to paper have been written by human beings. (…) And, as all human beings are ruled by their emotions, opinions, and political and religious affiliations, subsequently all history is comprised of as much opinion as fact and, in many cases, has been entirely fabricated for the furthering of the author’s personal ambitions or secret agenda. (…) History is not wat happened. History is what was written down.’ (p.22)

Omtrent de geschiedenis van de Kataren (The Pure Ones) laat ze iemand uit de Languedoc ook zeggen: ‘The real history of the Cathars isn’t in any history book, and you can’t research it with any authenticity but here. (…) Virtually all medieval accounts of the Cathar people were written by their enemies. (…) No authentic Cathar practice has ever been committed to writing. Their traditions have been passed down by families in this area for two thousand years, but they are fiercely protected oral traditions.’ (p.132/3)

Gaandeweg het lezen van deze roman, begreep ik steeds beter het Hermetische principe ‘As above, so below.’ Hoe de wereld van de goden, of God, eruitziet, verschilt in wezen niet met hoe onze wereld eruitziet. ‘Sacred locations on earth are built to mirror the heavens. For example, the pyramids in Giza are laid out to mirror the constellation of Orion.’

Een soortgelijke theorie kom ik tegen in het boek van Jacob Slavenburg De Hermetische Schakel. Maureen krijgt aan het begin van het boek een bijzondere ring van een Jerusalemse handelaar in antiquiteiten. Een van haar gesprekspartners zegt dat het symbool op die ring - negen cirkels met een kern die rond eenzelfde cirkel in het midden 'zweven' - bedoeld is als een herinnering ‘to pay attention to the critical relationship between the earth and the stars. The ancients knew that, but we have forgotten it in our modern age. As above, so below. The stars remind us every night that we have the opportunity to create heaven on earth. I believe that is what they wanted to teach us. It was their ultimate gift to us, their message of love.’ (p.177) Met ‘they’ doelt hij Jezus en Maria Magdalene.

Er is veel in deze roman dat mij bevalt, zoals de vondst om de geschiedenis omtrent grote vrouwen recht te zetten. Maureen heeft haar boek genoemd: Herstory: A defense of history’s most hated heroines. Echt een vondst. Uiteindelijk, zonder al teveel poeha, wordt het evangelie van Maria Magdalena gevonden nabij de tombe die op het schilderij van Poussin staat, met die merkwaardige regel ‘Et in Arcadia ego’. Ieder hoofdstuk wordt vooraf gegaan door een fragment uit dit evangelie, dat in Arques zou zijn geschreven (Arcadia). In twee uitvoerige hoofdstukken wordt het verhaal van Maria en de kruisgang van Easa verhaald. Veel hiervan is sterk en toont inderdaad de sterk Gnostische benadering van de mogelijke gebeurtenissen van zo lang geleden. Maar toch houdt McGowan vast aan het goddelijke in Jezus.

Ki Longfellow heeft haar Yeshu getransformeerd tot een bijzonder mens, maar een mens niettemin. De wonderen zoals die in de evangeliën worden vermeld, verklaart ze door omstandigheden die door omstanders al snel tot wonderen werden opgeblazen. McGowan geeft haar Easa goddelijke krachten om te genezen, om de doden tot leven te wekken. Uiteindelijk stijgt hij ook op ten hemel, of ten waar dan ook. Dat stelde mij wel teleur, maar kennelijk wil de auteur de gelovigen hier niet voor het hoofd stoten. Het is haar meer te doen om het eerherstel van de rol van de vrouw dan van het wel of niet goddelijk zijn van Jezus.

Los hiervan vind ik het een erg goede roman. Ik zal zeker het vervolg gaan lezen. Desondanks evenaart het voor mij niet de prestatie van Ki Longfellow. Dat boek staat toch op eenzame hoogte.

Het nawoord van Kathleen McGowan maakte diepe indruk op mij. Hierin suggereert ze op overtuigende wijze dat er meer is aan ‘bewijs’ van een evangelie van Maria Magdalena of zelfs een autobiografie van Jezus zelf dan de mensen in de Languedoc laten zien. Veel is via mondelinge overlevering terug te vinden, en haar betoog dat dit als bewijs geldt, is sterk. Maar ook zouden er documenten zijn, die door de lokale bevolking nimmer zal worden vrijgegeven. McGowan suggereert dat zij daar toegang toe heeft gekregen. Wie weet wat er na Qumran en Nag Hammadi nog boven wordt gehaald?

Gelezen: april 2009
Waardering: 8/10