Ondertitel: Persoonlijke observaties over wereldpolitiek en andere zaken

Hij is niet meer, de meester! Een onvermijdelijk maar daarom niet minder groot verlies. Vol ongeduld wacht ik op zijn laatste roman, Kain, waarmee hij op de valreep van zijn leven nog eens controverse opriep. Vlak nadat hij in 2008 de dood te slim af was geweest, hield Saramago een half jaar een blog bij. Die bijdragen zijn gebundeld in De andere kant. Dit is de eerste niet-roman die ik van hem lees. Na de eerste 50 pagina’s was ik nog niet overtuigd van de kwaliteit, maar het lijkt of Saramago daarna de stijl van het blogschrijven onder de knie heeft gekregen.

Een aantal blogs is gewijd aan vrienden van hem in het heden en uit het verleden. Het zijn warme baden die overlopen van vriendschap, liefde en bewondering.

Hij laat geen kans onbenut om zijn communistische overtuiging tentoon te spreiden. In het bijzonder zijn vlijmscherpe analyses van de kredietcrisis die de wereldeconomie zware klappen toebracht, toont hij zich een Marx-adept.

De werklozen “zijn slachtoffers van de crash en zullen maanden of jaren werkloos blijven, nauwelijks overlevend op een miserabele staatsondersteuning, terwijl de hoge managers en bestuurders die hun ondernemingen bewust naar het bankroet hebben gevoerd, genietend van miljoenen en miljoenen dollars en beschermd worden door volkomen dichtgetimmerde contracten, die de fiscale autoriteiten, betaald met het geld van de belastingbetalers, zogenaamd niet gezien hebben.” (p.77)

“Er is hulp gevonden voor de schuldigen (staatshulp E.L.) en niet voor de slachtoffers.”

Het falen van de democratie bewijst zich in zijn ogen steeds weer door de machthebbers die door het volk worden gekozen, zoals Silvio Berlusconi of George Bush. In het bijzonder is zijn grenzeloze minachting voor George W. Bush ijzersterk.

“Hij weet dat hij liegt, hij weet dat wij weten dat hij liegt, maar omdat zijn liegen dwangmatig is, zal hij blijven liegen al ligt de waarheid hem onbedekt voor de ogen en sla je hem ermee om de oren.” (p.29)

Over de verkiezing van Obama spreekt Saramago met hoop en voorzichtig optimisme. Als Obama een wet voor Rechtsgelijkheid of Sociale Gelijkheid heeft ondertekend, schrijft hij: “Ineens lijkt de wereld wat schoner, wat veelbelovender. Alsjeblieft, neem mij deze hoop niet af.” (p.167)

Een ander terugkerend thema is Saramago’s gispen van de Israëlische leiders die al decennia lang ongestraft het Palestijnse volk onderdrukken. Dit thema ontlokt de oude schrijver zijn scherpste teksten. De verontwaardiging is authentiek en bijzonder begrijpelijk.
“De opvoeding en training in Israël zijn gestoeld op de gedachte dat al het leed dat het aan anderen, en in het bijzonder aan de Palestijnen, heeft toegevoegd, toevoegt en zal toevoegen nooit zo erg kan zijn als wat het in de Holocaust heeft ondergaan. Om al deze redenen plukken de Joden eindeloos aan hun eigen wond om hem eeuwig te laten bloeden, ongeneeslijk te maken en als een vlag aan de wereld te tonen.” (p.151)

Komt u binnen !

“(...) ik vraag me af of die immense menigte ongelukkigen zich niet zouden schamen voor de lage daden die hun nakomelingen begaan. Ik vraag me af of het feit dat zij zoveel geleden hebben niet de beste reden zou kunnen zijn om anderen niet te laten lijden.” (p.151)

En dan natuurlijk, de kerk en ‘de gepurperden’ zoals hij de leiders in Rome bestempeld. Als altijd een dankbaar onderwerp voor hoon, sarcasme en venijn van Saramago. Twee keer citeert hij uit zijn Schriften uit Lanzarote (die tot mijn grote ongeduld nog altijd niet in het Nederlands zijn verschenen) deze meesterlijke zin:
“God is de stilte van het universum en de mens de kreet die er betekenis aan geeft.” (p.57/137)

Een ander blog begint hij met de volgende inleiding:
“De hypothese dat kardinaal Rouco Varela dit blog zal lezen is heel onwaarschijnlijk. Hoe dan ook, daar de katholieke kerk steeds opnieuw bevestigt dat er wonderen bestaan, vertrouw ik mijzelf aan haar en haar wonderen toe (...) Bereid uw geest voor op gymnastiek.” (p.69)

Over de heren kardinalen en bisschoppen nog een opmerking:
“Deze heren wanen zich bekleed met een macht, die ze alleen maar door ons geduld zo lang hebben kunnen houden.” (p.175)

Ik hou van deze schrijver en ieder boek dat ik van hem lees bevestigt mijn liefde. Zo ook deze ogenschijnlijk bij elkaar geraapte blogbijdragen. Laat u niet bedriegen door het vluchtige medium waarvoor ze tot stand zijn gekomen. Meer dan de helft bezit eeuwigheidswaarde.

Gelezen: juli 2010
Waardering: 8/10