Saramago, José - Het verzuim van de dood

Een meesterwerk, een van zijn allerbeste werken. Wat een boek! De laatste zin, die overigens identiek is aan de eerste zin, ontlokte mij een schaterlach. Fenomenaal verhaal, volstrekt absurd en bijzonder betekenisvol. In het begin was ik bang dat het weer alleen over politiek zou gaan, maar gelukkig speelt dat maar een kleine rol in dit boek, anders dan in zijn vorige, De stad der zienden. Dit werk staat op dezelfde hoogte als Alle namen, Het schijnbestaan en De stad der blinden.

Even grasduinen door de onderstrepingen.
Door het thema, het verzuim van de dood, kom je op de meest idiote taal, zoals ‘de uitsterving van de dood’. Ook typisch Saramago is om de dood voor te stellen als een vrouw. Er zit nagenoeg niets mannelijks in.

 

Aardige gelegenheid ook om de kerk nog eens een duw te geven:
p. 19 "De kerk heeft nog nooit iets hoeven uitleggen, onze andere specialiteit, naast de ballistiek, is van oudsher het uitschakelen van de nieuwsgierige geest door middel van het geloof."

 

Bij vlagen superieur filosofisch, maar nimmer zonder dat het masker van de ironie wordt afgezet:
p. 37 "de dood is voor de filosofie net zo onmisbaar als voor de religies, we filosoferen omdat we weten dat we zullen sterven, monsieur de montaigne zei al dat filosoferen leren sterven is."

 

Veel herkenbaars ook:
p. 174 "het einde waaraan een deel van je altijd zal moeten denken, het donkere stempel van je onontkoombare menselijkheid."
Of
p. 179 "waar dat zou zijn wat nooit in werkelijkheid heeft bestaan maar dat de geest van de mensen toch korte tijd heeft bewoond en daarin, eveneens voor korte tijd, een geschikte, eigen manier creëerde om zin te geven aan de wereld, om inzicht te zoeken in de werkelijkheid."

 

De grote stilist die Saramago is, kent ook in dit boek weer vele hoogtepunten (een doodshoofdvlinder speelt een rol vele pagina’s eerder):
p. 204 "… als om het naar een plek te brengen waar de muziek zich zou sublimeren in stilte, de schaduw van een trilling die over de huid gaat als de laatste en onhoorbare resonantie van een pauk die is beroerd door een vlinder."
In de marge verzucht ik hier: zo te kunnen schrijven. Hoogstaande literatuur, zoals ik de laatste jaren eigenlijk alleen van Saramago heb gelezen.

Gelezen: december 2006
Waardering: 10/10

Een meesterwerk, een van zijn allerbeste werken. Wat een boek! De laatste zin, die overigens identiek is aan de eerste zin, ontlokte mij een schaterlach. Fenomenaal verhaal, volstrekt absurd en bijzonder betekenisvol. In het begin was ik bang dat het weer alleen over politiek zou gaan, maar gelukkig speelt dat maar een kleine rol in dit boek, anders dan in zijn vorige De stad der zienden. Dit werk staat op dezelfde hoogte als Alle namen, Het schijnbestaan en De stad der blinden.

Even grasduinen door de onderstrepingen.
Door het thema, het verzuim van de dood, kom je op de meest idiote taal, zoals ‘de uitsterving van de dood’. Ook typisch Saramago is om de dood voor te stellen als een vrouw. Er zit nagenoeg niets mannelijks in.
Aardige gelegenheid ook om de kerk nog eens een duw te geven:
p. 19 "De kerk heeft nog nooit iets hoeven uitleggen, onze andere specialiteit, naast de ballistiek, is van oudsher het uitschakelen van de nieuwsgierige geest door middel van het geloof."
Bij vlagen superieur filosofisch, maar nimmer zonder dat het masker van de ironie wordt afgezet:
p. 37 "de dood is voor de filosofie net zo onmisbaar als voor de religies, we filosoferen omdat we weten dat we zullen sterven, monsieur de montaigne zei al dat filosoferen leren sterven is."
Veel herkenbaars ook:
p. 174 "het einde waaraan een deel van je altijd zal moeten denken, het donkere stempel van je onontkoombare menselijkheid."
Of
p. 179 "waar dat zou zijn wat nooit in werkelijkheid heeft bestaan maar dat de geest van de mensen toch korte tijd heeft bewoond en daarin, eveneens voor korte tijd, een geschikte, eigen manier creëerde om zin te geven aan de wereld, om inzicht te zoeken in de werkelijkheid."
De grote stilist die Saramago is, kent ook in dit boek weer vele hoogtepunten (een doodshoofdvlinder speelt een rol vele pagina’s eerder):
p. 204 "… als om het naar een plek te brengen waar de muziek zich zou sublimeren in stilte, de schaduw van een trilling die over de huid gaat als de laatste en onhoorbare resonantie van een pauk die is beroerd door een vlinder."
In de marge verzucht ik hier: zo te kunnen schrijven. Hoogstaande literatuur, zoals ik de laatste jaren eigenlijk alleen van Saramago heb gelezen.

Gelezen: december 2006
Waardering: * * * * * (!!)