Tellegen, Toon - Het wezen van de olifant

Ik ben een groot pleitbezorger van het werk van Toon Tellegen en ook zijn laatste publicatie Het wezen van de olifant heb ik weer met groot plezier gelezen. Toch bekroop mij tijdens het omslaan van de pagina's een onbehagelijk gevoel bij de gedachte dat Tellegen over al zijn belangrijke dierfiguren waarover hij al jaren schrijft, een apart boek gaat schrijven.

 

Het verhaal van de krekel was in orde en ook dit verslag over de olifant kan ermee door. Maar het blaast me niet meer omver zoals gebeurde toen ik het meesterlijke verhaal over de mier las. Ik lees het en ik begrijp dat de allegorie van de olifant uiteindelijk gaat over existentiële vraagstukken als 'wie ben ik?' 'Waarom ben ik wie ik ben?' Maar het brengt mij vrijwel nergens in vervoering.

De olifant blijft iets lachwekkends houden met zijn onweerstaanbare behoefte in bomen te klimmen. In de top aangekomen kijkt hij in de verte, maakt een paar danspassen om onvermijdelijk en met luid geraas uit die boom te donderen. Hoewel de olifant zichzelf graag al die pijnlijke bulten zou besparen, moet hij gehoor geven aan die innerlijke drang in de boom te klimmen enzovoort. Vanaf het moment dat de olifant in het vierde hoofdstuk aan het schrijvertje die over het gladde wateroppervlak kan lopen vraagt wat hij zou doen als hij de olifant was, verliest de auteur zich in talloze hoofdstukken, geschreven vanuit het perspectief van andere dieren of entiteiten als de zwaartekracht. Alles en iedereen stelt zichzelf de vraag wat ze zouden doen als ze de olifant waren. Het laatste deel van het boek bestaat uit aantekeningen en gedichten van de olifant die hij maakte als hij 's nachts niet kon slapen. Daar staan de mooiste zinnen in.

Uiteindelijk gaat het om de aanvaarding van de olifant en van alle andere dieren dat ze zijn wie ze zijn, met alle voors en tegens. Het klimmen hoort nu eenmaal bij de olifant.

"Als ik niet klim val ik ook,
maar anders,
dan voel ik een andere pijn,
breek ik iets anders"
schrijft hij zelf (p.112)

Misschien hangt mijn matte leeservaring samen met het feit dat ik de poëtica van Toon Tellegen inmiddels goed ken. De verrassing is er een beetje van af.

Desondank is Het wezen van de olifant wederom een erg geslaagde allegorie die de wereld van de hogere vragen onbevangen verkent.

Gelezen: september 2010