Trent, Brian - Remembering Hypatia

Al langere tijd boeit de historische figuur van Hypatia mij. Eind 4de, begin 5de eeuw AD speelde zij een belangrijke rol in de veelbesproken historische bibliotheek van Alexandrië. Jong, van legendarische schoonheid, ascetisch, geleerd maar bovenal wijs. Velen kijken terug op haar tragische einde als het begin van de overheersing van het Christendom en de teloorgang van de wetenschappen.

 

Eerder las ik een taai studieboekje over Hypatia van ene mevrouw Dzielska, en verder nog niets. Toen ik ontdekte dat de door mij hogelijk bewonderde Ki Longfellow werkte aan een roman over Hypatia, kon ik mijn geluk nauwelijks op. Terwijl ik de verschijningsdatum van dit boek in de gaten hield, stuitte ik op dit werk van de mij onbekende Brian Trent. Mijn verwachtingen werden overschaduwd door het werk van Ki Longfellow, maar ik moet eerlijk zeggen dat dit boek mij blij heeft verrast.

 

De stijl en de compositie zijn redelijk conservatief, maar desondanks is het een degelijk werk, waar bijzonder veel liefde voor Hypatia uit spreekt, en in het verlengde hiervan de bijna onvermijdelijke weerzin tegen de uitwassen van het Christendom. Trent volgt inderdaad de interpretatie van velen dat na de brute moord op Hypatia, de waarde van de wetenschap met succes te grabbel werd gegooid door de dogmatici van het geloof. Het is een begin van de kerk die niet langer de leer van Jezus volgt, van liefde en vergevingsgezindheid, maar de harde school van Jahweh aanhangt. Eenieder die niet gelooft, heeft geen recht van leven.

 

Zijn verhaal begint met de godsdienstonlusten in het Alexandrië, waar de Romeinse prefect Orestes furieus op reageert. Christenen, onder leiding van Aartsbisschop Cyril, hebben de Joden uit de stad verjaagd. We volgen de chronologisch gang van zaken, waarbij andere figuren als Synesius, Simplicius en de fictieve Thasos allemaal een belangrijke rol spelen. Het boek komt vrij langzaam op gang, maar gaandeweg pakte het me toch beet. De overtuiging van de hoofdpersoon dat de waarde die je als individu kunt ontlenen aan het leven, ook in dat leven moet worden vormgegeven. Niet daarna. Zoals ze ergens in het boek denkt:

“Man is more than a pawm for celestial idols! Don’t sacrifice your lives in service of a statue!” (p.139)

 

Sommige dialogen spelen zich af op het scherpst van de snede. Zoals de ontmoeting tussen de twee hoofdantagonisten: Orestes en Cyril. Dat deed me denken aan de heftige scène tussen twee figuren uit de opera Don Carlos van Verdi, waar de koning van Spanje in conflict raakt met de hogepriester. Beide bassen bieden ze tegen elkaar op. Een machtstrijd zonder weerga. Zo ook hier. Prachtig!

 

Cyril heeft in Hypatia de kwade genius gevonden van wat hij ziet als het duivelse in de Alexandriërs. Hij beschouwt haar als een heks die de gedachten van de inwoners vergiftigt. Hij zet de stedelingen tegen haar op, en als Orestes haar wil waarschuwen, betoogt ze dat de kracht van het weten, de macht van kennis niet zal wijken voor fysieke domheid. Als hij waarschuwt dat de bevolking haar met stenen zal bekogelen, antwoordt ze: “Words are heavier, Orestes. Words will always be heavier than stones.” (196)

 

Stilistisch ben ik niet zo enorm onder de indruk van dit boek, al vond ik hier en daar wel een pareltje. Wat te denken van de volgende beschrijving:

“The sun was dropping westward. Red, pink, purple, and yellow fought a war of colors on the canvas of the sky.” (221)

 

Deze roman van Brian Trent is uiteindelijk een groot en mooi pleidooi voor de kracht van wetenschap en het behoud van kennis. Het was een erg waardevolle leeservaring. 

 

Gelezen: november 2009