Een groots essay met bijzonder veel prachtige inzichten in een verzorgde taal. Palmen is een groot styliste, al stoorde het filosofische en essayistische toontje mij hier en daar. Ze heeft die air van filosofische autoriteit niet nodig.

Dit diepgaande essay hoort thuis in de rij van essays als Je moet niet doen of alles hetzelfde is van Jacques Kruithof en Modern Dédain van Désanne van Brederode. Ook Palmen betoogt niet zozeer dat lectuur, kitsch en pulp geen bestaansrecht zouden hebben (“ik ben verstoken van bekeringsdrift of ideologische toorn” p.112), maar wel dat kunst en kitsch niet door zelfbenoemde kunstpausen over één kam mogen worden geschoren (“ik beschuldig de schrijvers en uitgevers die pulp verkopen onder het mom van literatuur van volksverlakkerij (…) ik zie elk pleidooi voor het laten verdwijnen van het verschil tussen verheven en vulgair als een uitvloeisel van een afstompend populisme” p.113). Duidelijk!

Palmen voert de lezer langs de werkelijkheid van fictie, zingeving en het niet mis te verstane onderscheid tussen kunst en kitsch. Met voorbeelden uit de literatuurgeschiedenis staaft ze haar these. Dat doet ze overtuigend en onweerlegbaar. Ik heb ongeveer een volledig potlood leeg gekalkt in dit boekje, onderstrepingen en opmerkingen in de marge. Het geluk van de eenzaamheid staat namelijk vol met prachtige, diepgravende en betekenisvolle zinnen.

Ik veroorloof mijzelf een uitgebreide bloemlezing die geheel voor zichzelf spreekt:

    “Meer dan voor wie ook geldt voor de schrijver dat wie je bent vooral is bepaald door wie je niet wilde zijn.” P.10

    “Het vermogen de zin van het leven te verzinnen beschouw ik als de schoonste en ontroerendste menselijke kunst.” P.15

    Virginia “Woolf geloofde niet in een objectieve, ware werkelijkheid, alleen in de persoonlijke ervaring ervan (…)” p.25

    “Alle kunst die ertoe doet is geworteld in een traditie en is tegelijkertijd nooit gezien, nooit gehoord, nooit gelezen.” P.27

    “Geloof je in God of Allah, dan is de wereld een meesterlijk boek en heeft alles een bedoeling. Geloof je niet in een Goddelijke Auteur, dan is de wereld een schitterend ongeluk en ben je voor de bedoeling ervan aangewezen op jezelf.” P.36

    “Het is de zin van de kunst de kunst van de zin te ontdekken.” P.52

    “Niet de werkelijkheid, maar de menselijke bewerkingen van de werkelijkheid zijn het onderzoeksgebied van de kunst in het algemeen en van de literatuur in het bijzonder.” P.76

    “Je weet dat de literatuur het land is waarin je thuishoort, maar je bent er nog niet thuis omdat er iets aan de literatuur ontbreekt. Wat ontbreekt is de transformatie van jouw persoonlijke ervaring, van een eenzaamheid die de jouwe is. Wat je in de literatuur mist zijn jouw romans. Dat je ze daarom zelf moet maken, is de enige rechtvaardiging voor iedereen die de kunst van de roman wil beoefenen.” P.89

    “De roman maakt een lezer alleen en marginaal, waar populaire cultuur precies doet wat ze belooft, namelijk een populus scheppen.” P.91

Genoeg! Hierboven staat slechts een fractie van de onderstreepte zinnen. Dit essay is meesterlijk, groots en gewoon mooi!

Gelezen: augustus 2010
Waardering: 8/10