Greene, Graham - The End of the Affair

Na mijn studie nooit meer iets van Greene gelezen, maar aangestoken door het enthousiasme van Desanne van Brederode er toch maar weer aan begonnen.

 

Ze heeft volkomen gelijk. Greene leest niet makkelijk, je moet regelmatig zinnen herlezen om het tot je door te laten dringen. Meestal vind ik dat niet een goede kwaliteit van een schrijver. Ik begrijp wel dat wat je van ver moet halen meestal de illusie in zich draagt dat het lekkerder, mooier, beter is. En uiteindelijk lukt het ook om Greene te doorgronden en dat het de initiatie waard is.

 

Veel literatuurliefhebbers verwarren ondoorgrondelijkheid met kwaliteit. Als je er geen touw aan kunt vastknopen zal er wel iets meer achter schuilen dat wij niet kunnen zien, dus noemen we het maar een meesterwerk.

 

The End of the Affair is een intrigerend verhaal over geloof, haat, liefde. Deze drie bijzonder krachtige emoties en drijfveren zijn met elkaar vermengd en inwisselbaar in dit boek op een manier die groot respect afdwingt. Ik heb erg veel zitten strepen en ik begrijp ook heel goed wat de gelovige Van Brederode hier zo in aantrekt.

 

Het is niet de verkondiging van het Christendom op een min of meer directe wijze zoals C.S. Lewis dat doet, maar veel subtieler en met veel meer zelfkritiek. Greene heeft nergens dat hautaine van ‘Ik zal jullie wel eens vertellen hoe het in elkaar steekt,’ maar hij is veel meer een Socratische zelfcriticus die geen genoegen neemt met het eerste antwoord, maar door blijft vragen.

 

Hoewel we uiteindelijk toch tot de conclusie moeten komen dat God echt bestaat, gezien het feit dat de gebeden van de gelovige, tegen wil en dank, alle worden verhoord, en de smeekbeden van de ongelovige op vruchtloze grond vallen. De plot, voorzover je daarvan kunt spreken, zit ook erg doorwrocht in elkaar. Kortom, een aanbeveling.

 

De onderstrepingen:

De ik-persoon en schrijver, Maurice Bendrix, begint zijn verhaal vanuit haat: p.7 To me comfort is like the wrong memory at the wrong place or time: if one is lonely one prefers discomfort.

 

p.12 The bitterness leaks out of my pen. (Een mooie frase.) 

 

p.25 Hatred seems to operate the same glands as love: it even produces the same actions.

Dit is maar al te waar, de inwisselbaarheid van schijnbaar tegengestelde gevoelens en emoties. Zijn wij niet allemaal vaten vol tegenstrijdigheid?

 

Een paar ogenblikken nadat hij door een bom buiten bewustzijn is geraak en weer bijkomt, ervaar hij geluk. Prachtig omschreven als volgt: 

p.71 My mind for a few moments was clear of everything except a sense of tiredness as though I had been on a long journey. I had no memory at all of Sarah and I was completely free from anxiety, jealousy, insecurity, hate: my mind was a blank sheet on which somebody had just been on the point of writing a message of happiness.

 

Over het geloof in God: 

p.95 People can love without seeing each other, can’t they, they love You all their lives without seeing You…

 

Bij het volgende citaat moest ik sterk denken aan Carry van Bruggen, die het ook heeft over de pendule: 

p.110 Does truth lie at some point of the pendulum’s swing, at a point where it never rests, not in the dull perpendicular mean where it dangles in the end like a windless flag, but at an angle, nearer one extreme than another? 

 

In het boek komen tegen het einde een paar heftige discussies voor tussen Maurice Bendrix en een priester. Ergens zegt Bendrix heel treffend wat de rol van priesters is in zijn ogen: p. 146 what I thought of priests. They are between us and God. De ultieme verwoording van zijn haat, nog los van zijn uitlating dat hij God zo haatte dat hij dat element uit zichzelf zou snijden dat God zo lief had, zonder te weten wat dat dan was. Als hij maar in staat zou zijn God datgene uit hem te ontzeggen wat Hij lief had.

 

Maar dan op p.191: You’re a devil, God, tempting us to leap. But I don’t want Your peace and I don’t want Your love. I wanted something very simple and very easy: I wanted Sarah for a lifetime and You took her away. With Your great schemes You ruin our happiness like a harvester ruins a mouse’s nest.

 

Dit qua omvang bescheiden boek van Graham Greene is niets minder dan een meesterwerk! 

 

Gelezen: januari 2007