Jordan, Robert - The Eye of the World

De leeservaringen van The Wheel of Time zijn in twee delen onderverdeeld:

1. Leeservaring - dit is mijn persoonlijke ervaring van het boek

2. Samenvatting - een synopsis met spoilers (wie deze boeken nog wil lezen, kan deze samenvatting beter overslaan)

 

Leeservaring

Na de prequel New Spring ben ik nu dan echt onderweg in de sage van The Wheel of Time. Boek 1 van de in totaal 14 boeken. Een reis van ruim 800 pagina’s, die diepe indruk heeft gemaakt. Talloos veel zinnen zijn onderstreept. Deels om verhaalessenties gemakkelijk terug te kunnen vinden en deels om de schoonheid van de taal. Die essenties van het verhaal zijn belangrijk om te begrijpen hoe de wereld van The Wheel of Time (WoT) in elkaar zit. Met name de geschiedenis van duizenden jaren is wezenlijk om goed te kunnen plaatsen wat er zich afspeelt in het heden. 

 

Er is zoveel materiaal en naslag te vinden over WoT dat ik het verhaal hier heel summier uit de doeken doe. Er volgen nu een hoop namen en termen, maar hopelijk lees je daar doorheen.

 

Hoe verder ik vorderde in het verhaal hoe beter ik de beginzinnen van hoofdstuk 1 kon plaatsen: 

“The Wheel of Time turns, and Ages come and pass, leaving memories that become legend. Legend fades to myth, and even myth is long forgotten when the Age that gave it birth comes again. (…) There are neither beginnings or endings to the turning of the Wheel of Time.”

Deze zinnen, of variaties hiervan, vormen het begin van ieder eerste hoofdstuk van elk deel van deze serie – met uitzondering van New Spring, deel 0. Ook Rand begrijpt gaandeweg zijn queeste steeds beter wie hij is, of althans wie Moiraine vermoedt dat hij is. Eigenlijk wil hij er niets van weten, hij wil niet ten prooi vallen aan krankzinnigheid. Tegelijkertijd ontkomt hij met geen mogelijkheid aan de confrontatie met de Dark One. Ook hier speelt zich een tweestrijd af die zich niet eenvoudig in 'goed' of 'kwaad' laat samenvatten.

 

Er staan veel mooie zinnen, wijsheden en zegswijzen in het boek, waarin regelmatig de Tao (zoals ik al beschreef in mijn vorige leeservaring) opduikt. Zoals:

“He could not waste time worrying over problems he could do nothing about.”

Of:

“I will do what I can, but it is beyond my power to stop the Wheel from turning.”

Leuke gezegdes als:

“Whether the bear beats the wolf or the wolf beats the bear, the rabbit always loses.”

Of:

“If you watch the wolf too hard, a mouse will bite you on the ankle.”

En:

“Hope is like a piece of string when you’re drowning; it just isn’t enough to get you out by itself.”

Een prachtige vondst vind ik wat Jordan ‘ta’veren’ noemt. De WoT weeft de draden van ieders leven. Rondom iemand die ta'veren heeft of is, worden diverse levensdraden van andere mensen gewoven. Hun levens zijn dus onlosmakelijk verbonden met dat van hem/haar met ta'veren. Misschien gaat dat zelfs over de levensdraden van alle mensen die bestaan. Rondom de persoon die ta'veren heeft, ontstaat dan het Web of Destiny.

 

Tijdens het schrijven van deze leeservaring blader ik door het boek en bedenk dan: O, dit moet ik vertellen, of hier wil ik aandacht aan besteden en, o ja, dit mag ik niet onbenoemd laten. Maar dat is zinloos. In een leeservaring kan ik onmogelijk de detaillering en rijkdom van dit boek volledig weergeven. 

De mythe, de legendes en de herinneringen stapelen zich langzaam maar zeker op tot een monumentaal verhaal dat zich in het heden afspeelt, terwijl de Wheel of Time voortdraait en levensdraden en patronen spint. Een verhaal dat je volledig moet lezen om er echt in door te dringen. Wie dat doet, zal de diepgang bereiken evenals de prachtige filosofische strekking die in dit verhaal gewoven zitten.

 

Samenvatting

Emond’s Field, een dorpje in het Two Rivers gebied, wordt aangevallen door Trollocs. Deze wezens – half mens, half dier – zijn soldaten van The Dark One, die vele namen heeft. De inwoners van het dorp hadden nog nooit een Trolloc gezien. Die behoorden tot dan toe tot de mythische wezens uit verhalen.

 

Moiraine, een Aes Sedai – iemand die kan werken met de krachten van de One Power –, ontfermt zich over drie jonge mannen op wie de Trollocs het hebben gemunt: Rand, Mat en Perrin. Tijdens de aanval zijn specifiek hun huizen vernietigd, maar de jongens zijn met de schrik vrijgekomen. Samen met Egwene – het vriendinnetje van Rand – en Nynaeve – de ‘Wisdom’ van het dorp (een soort sjamaan/arts) – gaan ze op reis naar Tar Valon, het bolwerk van de Aes Sedai. Daar zijn ze volgens Moiraine veilig voor de Dark One. Gaandeweg hun reis wordt stukje bij beetje duidelijk wat de achtergronden zijn van de aanval en welke rol met name Rand daarin speelt. (Voor wie een uitgebreide samenvatting wil lezen:  https://dragonmount.com/Books/eye_of_the_world/summary/)

 

Om de rol die Rand speelt in de vertelde tijd van het boek goed te begrijpen, is juist de geschiedenis zo belangrijk. Ooit was Lews Therin Telamon – die in de proloog de hoofdrol speelt – tijdens de War of Power de leider in het gevecht tegen de Dark One. Hij werd de Dragon genoemd vanwege zijn krachtige verbinding met de One Power. Samen met alle andere Aes Sedai, nam hij het op tegen de Dark One. (Dat was in een tijd dat vrouwen én mannen konden werken met de One Power, de energie die voortkomt uit de True Source. De True Source is de kracht die de WoT laat draaien. Al legt Moiraine dat veel treffender uit.* ) Ba’alzamon (een van de vele namen van de Dark One) werd overwonnen en opgesloten in Shayol Ghul. Kort daarna werden alle mannelijke Aes Sedai krankzinnig en veroorzaakten ze enorme chaos, wat tot The Breaking of the World leidde. Sindsdien mogen alleen vrouwen die de vonk hebben met de One Power worden opgeleid tot Aes Sedai. Nog eens in de woorden Moiraine: 

“Saidin is fouled by the touch of the Dark One, like water with a thin slick of rancid oil floating on top. The water is still pure, but it cannot be touched without touching the foulness. Only saidar is still safe to be used.”

 

*   “The One Power comes from the True Source, the driving force of Creation, the force the Creator made to turn the Wheel of Time. Saidin, the male half of the True Source, and saidar, the female half, work against each other and at the same time together to provide that force.”

 

Volgens profetieën zal de Dark One in de toekomst ontsnappen uit zijn gevangenis, waarop een nieuwe Dragon, de Dragon Reborn, het tegen hem zal opnemen. Hoe die strijd, die The Final Battle wordt genoemd, zal aflopen, wordt niet prijsgegeven in de profetieën. Misschien sluit de Dragon Reborn zich wel aan bij de Dark One en wordt de wereld zonder twijfel voor altijd in duisternis gehuld. Maar zelfs als de Dragon Reborn de Dark One verslaat, is er nog het probleem van de krankzinnigheid die iedere mannelijke Aes Sedai vroeger of later overvalt. Het dilemma is evident. Niets is eenvoudig en zelfs dat niet.

 

Rand – die uiteraard de Dragon Reborn is – is zich van niets bewust en begrijpt ook niet waarom de Trollocs volgens Moiraine Sedai hem moesten hebben. Hij wantrouwt haar, maar om te voorkomen dat zijn dorp nog eens wordt aangevallen, gaat hij met haar mee. Samen met Mat, Perrin, Egwene en Nynaeve (die zich iets later bij hen voegt) maakt hij avonturen mee waar hij als eenvoudige schaapherder nooit van had durven dromen. Halverwege hun queeste worden ze van elkaar gescheiden en reizen Rand en Mat samen verder, Perrin volgt met Egwene een andere route en Moiraine en Nynaeve reizen samen verder met Lan (de ‘warder’ – beschermer – van Moiraine). Uiteraard komen ze weer samen, waarna het verhaal toewerkt naar een apotheose die mij aan het boek gekluisterd hield.

 

Nabrander

Zoals ik al schreef in mijn bespreking van New Spring ben ik tot het lezen van de boeken van Robert Jordan gekomen door de tv-serie op Amazon Prime. Nu ik het eerste deel heb gelezen moet ik bekennen dat de tv-serie – hoe mooi ook – absoluut geen recht doet aan de diepgang van het boek. Veel verhaallijnen zijn gesimplificeerd of veranderd, en geen van beide ten goede. Ook is het geweld vele malen gruwelijker dan in het boek. 

 

De tv-serie vertelt bijvoorbeeld vanaf het begin dat een van de vijf jonge mensen uit Two Rivers – Egwene, Mat, Rand, Perrin en Nynaeve – de zogeheten ‘Dragon Reborn’ is. Over het bestaan van een Dragon Reborn wordt in het boek pas veel later gesproken en  meestal niet eens met zoveel woorden. Het enige dat de lezer begrijpt is dat de ‘Dark One’ de drie mannen uit dit vijftal achtervolgt. Want – en dat is waar de tv-serie echt in tekort schiet – uit de geschiedenis van deze fantasiewereld blijkt dat alleen een man de Dragon Reborn kan zijn. Die hele geschiedenis, rijk en gedetailleerd, omspant millennia en alleen de lezer kan zich daarin onderdompelen als in een warm bad. Niet alleen om zich te laven aan al die rijkdom en details, maar met name om de diepere achtergrond van het verhaal te begrijpen. 

 

Een ander voorbeeld. In de tv-serie is de smit Perrin getrouwd. Tijdens de Trolloc-aanval in Emond's Field, vermoordt hij per ongeluk zijn vrouw. De bijl die hij hanteert was voor een Trolloc bedoeld. Dit gebeurt helemaal niet in het boek. Perrin is een smitsleerling en heeft niet eens een vriendin. Grappig in het boek is hoe Perrin tegen Rand opkijkt als het aankomt op de omgang met vrouwen, terwijl Rand op zijn beurt juist Perrin hoger acht op dit gebied. Regelmatig doen zich situaties voor waarin beide personages denken ‘Goh, ik wou dat ik Perrin/Rand was, die zou zich veel beter weten te gedragen dan ik.’

 

De simplificeringen in de tv-serie begrijp ik wel, maar toch doet het pijn om te zien dat onder meer de Green Man – die aan het einde zo’n mooie rol speelt – helemaal verdwenen is, of dat de rol van de gleeman – een soort troubadour – Thom Merrilin enorm is gemarginaliseerd. Tar Valon, het Aes Sedai bolwerk, wordt in het boek helemaal niet bezocht, terwijl die in de tv-serie een grote rol speelt. Hier spelen zich in de tv-serie allerlei gebeurtenissen af, die in het boek niet voorkomen – althans niet in deel 1. 

 

Grosso modo komt het erop neer dat de tv-serie snoep voor de ogen biedt, maar dat het zich qua verhaal niet kan meten met het boek.