Go to the English version

Bij ieder nieuw boek van een auteur die ik hoog acht, zijn de verwachtingen evenredig hoog gespannen. Kun je nagaan hoe verheugd ik was met een nieuwe, onverwachte titel van Ki Longfellow: Houdini Heart. Overal op internet trof ik unaniem lovende recensies aan, dus 'kat in 't bakkie'. Dat zouden weer ongekend mooie uren worden in de hoger sferen waar deze schrijfster mij altijd naar toe weet te voeren. Dat het boek binnen het genre 'horror' zou vallen, schrikte mij niet af.

Na een pagina of dertig wist ik nog niet goed wat ik ervan moest vinden, wat vaker voorkomt. Maar toen ik het boek na 240 pagina's dichtsloeg had ik nog altijd geen idee. Al wist ik één ding zeker: dit boek past niet in het hokje 'horror', althans niet wat ik mij altijd bij dat genre heb voorgesteld. Er komen zeker horrorelementen voor in Houdini Heart, zoals bloedige moorden, contact met geesten, kannibalisme, een spookachtig huis met verborgen kamers, maar nergens had ik het gevoel dat de schrijfster de lezer daarmee de stuipen op het lijf wilde jagen. Die gruwelijke gebeurtenissen dienden een ander doel. Er was geen moment dat ik me 'be-horrord' voelde. Als het dan per se in een hokje moet passen, dan in dat van literatuur. Het verhaal zit als een huis in elkaar, heeft diepere betekenis(sen), is gecomponeerd in een geheel eigen taal en heeft vele mooie elementen.

Het boek begint met de vraag wat de absolute werkelijkheid nu is, direct gevolgd door de conclusie dat 'Reality, pure or impure, certain or uncertain, is an illusion.' Het verhaal ontrolt zich dan ook in een surrealistische atmosfeer waarin de lezer geen idee heeft of wat er beschreven wordt, nu werkelijk plaatsvindt, of dat het zich alleen afspeelt in de gedachten van de hoofdpersoon. Diverse scènes lijken zich af te spelen in bestaande films, van onder meer Hitchcock. Ergens wordt de schrijfster Louise Brooks genoemd, maar dat is waarschijnlijk een schuilnaam. Zij is een redelijk succesvol schrijfster, vrouw van een beroemde Hollywood-acteur, die zich terugtrekt van de wereld in een huis waar ze een groot deel van haar jeugd heeft doorgebracht: River House in het plaatsje Little Sokoki in Vermont. Haar missie is overzichtelijk: nog een laatste verhaal schrijven en daarna de hand aan zichzelf slaan.

Ze leeft op wijn, water, vodka en zonnebloempitten en probeert tevergeefs iets van blijvende aard te schrijven op haar laptop. Het wordt duidelijk dat ze op de vlucht is voor de dramatische gebeurtenissen uit het recente verleden, die haar leven naar een doodlopende weg hebben geleid. Het keerpunt in haar leven was de ongelukkige dood van haar driejarige dochtertje, Kate. Vanaf dat moment is ze verstrikt geraakt in gevoelens van schuld, onmacht, woede en verdriet, zoals de boeienkoning Harry Houdini verstrikt was in zijn ketens. Hoewel ze niets kon doen aan de dood van Kate, geeft ze zichzelf de schuld. Wat het ook zal kosten, hieraan zal ze ontsnappen, zelfs als dat betekent dat ze aan het leven moet ontsnappen. 'I want to be where Kate is and if that's nowhere, then nowhere sounds like heaven to me.' Vijf weken na de dood van Kate vindt er een volgende dramatische gebeurtenis plaats, die haar vlucht naar River House inluidt.

Af en toe lukt het haar iets te schrijven aan wat haar laatste verhaal moet worden. Maar steevast is dat de volgende keer als ze haar laptop opstart, verdwenen. Gedurende haar half hallucinaire bespiegelingen, waarbij heden en verleden voortdurend stuivertje wisselen met elkaar, wordt ze geregeld gestoord door de oudere vrouw die langs haar deur loopt, en daar hard op bonkt. Met het verstrijken van de tijd wordt deze vrouw, die we nooit echt te zien en te horen krijgen, steeds jonger tot ze, tegen het einde van het boek, ongeveer de eeuwige leeftijd heeft van Kate.

Veelvuldig citeert de vrouw uit haar eerste, meest succesvolle en verfilmde boek: The Windigo's Daughter. De legende van de Windigo vertelt dat het mythologisch wezen is; een slechte geest met kannibalistische neigingen die bezit kan nemen van mensen. Er is zelfs een psychose naar dit mythische wezen vernoemd. Mensen die dit hebben, kennen een sterk verlangen naar het eten van mensenvlees. De schrijfster identificeert zich kennelijk met de dochter uit haar eigen boek, die Faye heet. Faye trouwt met Mr. Honig in een eveneens surrealistische wereld, waar bijen een hoofdrol spelen. Houdini Heart is opgebouwd uit vele soortgelijke elementen, die op zichzelf vreemd en onnavolgbaar lijken, maar die alle tezamen een coherent geheel vormen. Alles wat we lezen heeft een betekenis.

Uiteindelijk gaat het erom dat 'Louise Brooks' - evenals Faye overigens - haar thuis vindt, waar dat ook is, of wat dat ook betekent. De apotheose van dit boek speelt zich volledig af in een illusionaire, surrealistische en hallucinerende sfeer. Geheel in haar eentje tracht ze een van de beroemdste ontsnappingen van Houdini na te spelen. Of ze weet te ontsnappen uit haar schier onwrikbare kluisters, laat ik graag aan de lezer.

Door nog een keer – tijdens het schrijven van deze leeservaring – dit boek tot mij te nemen, is het me duidelijker geworden wat ik ervan vind. Het is een compositie zoals bijvoorbeeld Jeroen Brouwers die in ons eigen taalgebied schrijft, waarbinnen bij wijze van spreken iedere komma deel uitmaakt van het geheel. Een andere schrijver aan wie ik tijdens het lezen van Houdini Heart moest denken, is Paul Auster. Ook zijn verhalen hebben dat surrealistische, waarbij de scheiding tussen werkelijkheid en droom flinterdun is. Ik heb wederom grote bewondering voor het kunstenaarschap van Ki Longfellow. Een dergelijk boek kunnen schrijven, min of meer als tussendoortje, getuigt van grote klasse.

Mooi vind ik ook dat ze zichzelf toestaat een boek uit te brengen dat volstrekt anders is dan haar vorige werk. Er zelfs bijna haaks op staat. Op haar blog schrijft ze dat dit boek zich aandiende en eenvoudigweg geschreven moest worden. Een uitgever zou haar ongetwijfeld sterk afraden een zo wezenlijk anders boek te publiceren. Maar gelukkig is zij zelf mede-eigenaar van Eio Books, haar uitgever. Ik vind dat het getuigt van eigenzinnigheid en vrijheid. Chapeau daarvoor!

Maar mag ik ook uitspreken dat ik enorm uitkijk naar het derde deel uit de Gnosis-trilogie: The Woman Who Knew The All?

Gelezen: december
Waardering: 7½/10