Taylor, Steve - The Fall

 

Boeken die ik koop naar aanleiding van tips van vrienden belanden, nadat ik ze enthousiast en vol goede voornemens ze heb uitgepakt, vaak voor lange tijd in de te-lezen-kast. Iedere keer als ik voor die (overvolle) kast sta om een nieuw boek uit te kiezen om te lezen, sla ik de boekentips van anderen vaak over. Kennelijk speelt de intrinsieke drijfveer om een boek aan te schaffen een rol in mijn uiteindelijke leeskeuze. Zo stond ook dit boek van Steve Taylor al vanaf maart 2015 in mijn te-lezen-kast om keer op keer als tweede keus weer te worden teruggezet. Het redactiewerk aan Het Evangelie van Isis (Lauri Fransen) - een boek dat volgende maand zal verschijnen bij mijn uitgeefinitiatief Trophonios - was de aanleiding om nu toch eens dat boek van Steve Taylor te gaan lezen.

 

Wat een goed en buitengewoon belangrijk boek (net als Het Evangelie van Isis overigens) is dit! Het dateert van 2005, maar heeft nog helemaal niets ingeboet aan actualiteit. Taylor vertelt over de ‘collective psychosis’ die grofweg zo’n 6000 jaar geleden in de psyche van de mens is geslopen. “If madness is everywhere, nobody knows what sane, healthy and rational behaviour is any more.”

In ruim 300 dichtbedrukte pagina’s legt hij in toegankelijke taal en op basis van enorm veel wetenschappelijk onderzoek uit waar deze ‘madness’ zijn oorsprong vindt, hoe het wortel heeft geslagen in onze beschaving en of er nog enige kans is op ‘genezing’. 

 

Ongeveer 6000 jaar geleden deed zich een aantal ontwikkelingen voor die met elkaar samenhingen en die een ‘collective psychological shift’ veroorzaakte. Deze keten aan veranderingen noemt Taylor ‘The Fall’. Er ontstond een sterker besef van individualiteit, wat door de ‘ego-explosie’ werd veroorzaakt. Dit leverde technologische vooruitgang op, maar ook oorlog, mannelijke overheersing en sociale ongelijkheid. Eigenlijk werd het leven er grosso modo niet beter op, integendeel. Het lijden van de mens kon hierdoor tot grote diepten geraken. 

 

Het voert veel te ver om hier alle elementen uiteen te zetten die Taylor heeft verzameld voor zijn theorie. Daarom in vogelvlucht.

 

Interpretatie van archeologische vondsten leidt tot inzichten zoals: 

• Langer dan 6000 jaar geleden was er niet of nauwelijks sprake van oorlog of sociale ongelijkheid. Er was een zogeheten matrilokale samenleving, waar bezit en individualiteit geen rol speelden.
• De jager-verzamelaars gingen zich settelen en leerden landbouwtechnieken, waardoor ze voorraden konden aanleggen, zodat ze de wintermaanden konden overleven. Overigens is het idee dat de jager-verzamelaars voornamelijk jaagden en vlees aten, achterhaald. Het overgrote deel van hun dieet bestond uit vruchten, wortels en groenten.
• Wat nu de Sahara is, was ooit een vruchtbaar en groen gebied (door James de Meo Saharasia gedoopt). Door klimaatveranderingen verdroogde dit gebied, waardoor er ineens schaarste ontstond. Daardoor werd bezit van voorraden, grond en mankracht ineens belangrijk en werd het plunderen uitgevonden.
• Het patriarchaat doet ‘pas’ rond 4000 v.Chr. zijn intrede in onze maatschappij. Mannelijke dominantie bestond daarvoor eenvoudigweg niet. Hiervan kunnen we tegenwoordig nog voorbeelden zien bij verborgen volken, stammen in de Amazone of uit overleveringen van wat Taylor ‘unfallen peoples’ noemt, zoals de Aborigines, de Inuit of andere indianenstammen van beide Amerika’s.
• Door de ego-explosie, die zo rond 4000 v.Chr. zou hebben plaatsgevonden, verloren de mensen hun verbondenheid met de natuur (de ‘spirit’ is in alles), hun empathie met alles dat leeft en ontstond er angst voor de dood. Hierdoor verloor de mens zijn plaats in de natuur, en was alleen, verloren. Er ontstond onder veel meer schaamte voor ons eigen lichaam en voor seksualiteit. De mens ging gebukt onder een voortdurend gevoel van onbehagen, waardoor er gedrag ontstond om het geluk te hervinden in het vergaren van rijkdrom, status en macht. 

Na ‘the fall’ verdween het relatief harmonieuze bestaan op aarde en ontstonden er oorlogen. Deze waren tot voor kort altijd gericht op het vergroten van het grondgebied, want grond betekende meer voedsel en meer inkomsten. De meeste oorlogen van de laatste paar eeuwen zijn daarentegen voornamelijk gevoerd vanuit een ideologie, religieus of anderszins. 

De vrijheid van bevolkingsgroepen (vrouwen bijvoorbeeld) werd ernstig ingeperkt en er was vooral veel lijden. Mede hierdoor kon de katholieke kerk uitgroeien tot de meest invloedrijke ‘leer’ in de geschiedenis van de mensheid, met haar dogma dat de mens hier op aarde is om te lijden, zodat we het na het leven beter kunnen krijgen in de hemel. De verkoop van toegangskaartjes tot dit paradijs was het monopolie van de kerk.

 

Volgens Taylor gloort er licht aan de horizon. Hij detecteert twee trans-fall golven, die een tegenwicht bieden aan de ‘psychological discord’ waar wij mensen in terecht zijn gekomen.

 

Rond 800 v.Chr. ontstond er in India een beweging van mensen die zich afzonderden van de wereld en als kluizenaar leefden. Zij staan bekend als de Upanishads. Zij aanschouwden en aanvaarden de wereld zoals die zich aan hen voordeed. Ook keerden zij terug naar het geloof dat alles om ons heen – dieren, bomen, stenen – vol is van ‘Brahman’, de spirit. Het Boeddhisme – meditatie – kwam hier onder meer uit voort. Ook in China (Confucius) en Griekenland (de stoïcijnen, ascese) onttrokken mensen zich in die periode aan the fall. Deze ontwikkelingen bleven marginaal.

 

De tweede golf begint zo ongeveer drie eeuwen geleden. Taylor beschrijft de erbarmelijke levensomstandigheden van velen in het 18de eeuwse Engeland, waar wreedheden dagelijkse kost waren en de sociale ongelijkheid schrijnende vormen had aangenomen. Vanaf dat dieptepunt is er veel verbeterd, in bijvoorbeeld vrouwenrechten en gezondheidszorg. Er komt meer empathie in de maatschappij voor hen die lijden. Sociale zorg komt op en de natuur wordt herontdekt. In onze tijd wordt steeds meer aandacht besteed aan zaken als consuminderen, non-materialisme en spirituele ontwikkeling. Het ego wordt kritischer benaderd dan ooit tevoren. 

 

Taylor blijft realistisch. Het patriarchaat tiert nog welig, oorlogen zijn vernietigender dan ooit en de zucht naar rijkdom en macht blijven onverminderd. Desondanks is er een beweging waarneembaar die zich afkeert van deze ‘fall-mentaliteit’. En die beweging groeit, al verloopt dat het vooralsnog kalmpjes en mondjesmaat. 

 

Een buitengewoon belangrijk boek. Uitstekend geschreven met talloze waardevolle inzichten. Aanrader!

 

Gelezen: juni/juli 2021