Anderson, Kevin J. (Neil Peart) - Clockwork Angels
De apotheose van mijn Rush-revival (zie de leeservaringen van het werk van Neil Peart) werd gevormd door het lezen van Clockwork Angels. Een roman geschreven door veelschrijver Kevin J. Anderson, op basis van een verhaal en songteksten van Neil Peart. De Canadese band Rush, waarvan Peart de drummer en tekstschrijver is, bracht in 2012 hun laatste studioalbum uit onder dezelfde titel. Twee jaar later verscheen de roman.
Clockwork Angels is een kundig geschreven symbolische roman in een steampunk decor in een diffuse of parallelle tijd, in de stijl van Herman Hesse, of Paulo Coelho. Het verhaal schijnt – zo bleek uit het nawoord van geestelijk vader Neil Peart – geïnspireerd te zijn door en gebaseerd te zijn op het beroemde boek Candide van Voltaire.
Hoofdpersoon Owen Hardy groeit op in Barrel Arbor, een klein plaatsje in het land Albion. Dat wordt geregeerd door The Watchmaker, een mysterieuze figuur die bijzondere gaven schijnt te bezitten. Sinds de ‘Stability’ heerst er tevredenheid en rust. Alles en iedereen is tevreden, het leven loopt als klokwerk, volgens plan. De mensen weten dankzij The Almanac tot op de minuut wanneer een regenbuitje valt, zodat ze op tijd binnen kunnen zijn. Owen werkt in de appelboomgaard met zijn vader en hij zal binnenkort trouwen met Lavinia, zijn ware liefde. Het leven is helemaal uitgestippeld, zonder nare verrassingen, criminaliteit, leugens of onverwachte gebeurtenissen. Niet zo gek misschien dat het symbool van Albion een honingbij is.
Alleen… is Owen anders. Hij ziet bijvoorbeeld allemaal figuren in de wolken. Als Lavinia hem vraagt waarom hij dat soort dingen toch ziet, vraagt hij zich vooral af hoe het kan dat niemand anders ze ziet. Wat hem bijzonder maakt, is dat hij verbeeldingskracht heeft. Barrel Arbor is te klein, en Owen kan niet anders dan groots denken. Een van zijn dromen is om de Clockwork Angels in het echt te zien in de hoofdstad Crown City.
“Four graceful female figures installed in Chronos Square, looming high above the crowds – symbolic, yet utterly perfect, divine machines who spread their wings to dispense grace on humanity.”
Ook droomt hij ervan de legendarische ‘Seven Cities of Gold’ te bezoeken.
In een opwelling vraagt hij Lavinia om hem stiekem te ontmoeten om middernacht voor een kus. Zij stemt in, zij het met tegenzin. Als zij op het afgesproken tijdstip niet komt opdagen, gaat Owen kijken naar de steamliners, luchtschepen die varen op met alchemistische energie gevoede rails. In een karavaan varen ze uit naar andere oorden. Terwijl hij daar staat te kijken, houdt iemand op een van de steamliners zijn hand uit en roept hem toe:
“Hold out your hand, and I’ll pull you up.”
Voordat hij het goed en wel in de gaten heeft, wordt Owen aan boord van een van de steamliners getrokken en ziet hij Barrel Arbor, de enige plaats die hij kent, uit het zicht verdwijnen. Het is het begin van een groot avontuur.
De man die hem aan boord heeft getrokken, heeft weinig goeds te melden over The Watchmaker. En de Clockwork Angels omschrijft hij als “Wind-up contraptions. Symbols of oppression.” Het is voor het eerst dat Owen datgene wat hij als waarheid heeft leren kennen, met zoveel twijfel overladen hoort worden. Maar tijdens zijn reis zal dat voortdurend gebeuren, alles wat hij ooit heeft geloofd wordt aan het wankelen gebracht. De man, die zijn naam niet wil noemen, zegt tegen Owen:
“You were brought up to believe – how easy for you! It’s easy to believe. But now you should learn the truth. See Crown City for yourself.”
Het land van The Watchmaker, met zijn Regulators – een soort van moraalpolitie – krijgt steeds meer trekken van een Orwelliaans land, met een goedaardige Big Brother. In een van de songteksten van de CD van Rush klinkt het over The Watchmakers: He ‘loves us all to death’. (Een grappig detail: het boek is gelardeerd met citaten uit de songteksten van Rush door de jaren heen.)
In Crown City raakt Owen betrokken bij César Magnusson’s Carnival Extravaganza, oftewel ‘the carnies’, artiesten van een soort van circus/kermis. Hij besluit om zich bij hen aan te sluiten en samen met Francesca, het meisje dat op de trapeze werkt, gaat hij naar Chronos Square en ziet hij voor het eerst in het echt The Clockwork Angels. Het overweldigt hem en alle andere bezoekers knielen zelfs voor de engelen, nadat ze hun show hebben opgevoerd. Maar Francesca, die de engelen al regelmatig heeft gezien, is vooral geïnteresseerd in de verwondering van Owen. (Later, wanneer Owen de Clockwork Angels weer ziet, begrijpt hij dat het gewoon automatons zijn, al valt ook hier meer over te vertellen.)
Owen raakt bevriend met de circusartiesten en tussen hem en Francesca ontstaat een liefde. Van de vele vermeldenswaardige elementen uit dit deel van het verhaal, licht ik alleen ‘The Cage of Imaginary Creatures’. Het is een soort van box met kijkgaten, waardoor je kunt kijken met als aanmoediging: “Do You Dare Look Inside Your Imagination?” Veel bezoekers vragen hun geld terug, omdat ze helemaal niets zien. Maar als Owen het probeert, ziet hij de meest wonderlijke wezens, zelfs een draak.
“A dragon! But dragons aren’t real!’
“Your imagination is real,” the ringmaster said.
De circusleider, César Magnusson verklaart:
“The Cage of Imaginary Creatures is an imagination amplifier. You see expansions of the wonder that is inside yourself.”
Het voert veel te ver om het hele verhaal uiteen te zetten. Daarom noem ik nog slechts enkele elementen.
Owen neemt na enige tijd afscheid van het circus en hij komt terecht in Poseidon City, een stad in een ander land waar criminaliteit en leugens eerder standaard zijn dan uitzondering. Hier is het eten of gegeten worden, en Owen die de strikt gereguleerde vriendelijkheid van Albion gewend is, raakt al snel aan lager wal. Hij leert wat kou is en honger. Poseidon City lijkt in niets op wat hij erover had gelezen.
Hij vindt een betrekking op het luchtschip van Commodore Pangloss en bereist ongeveer alle landen en steden binnen het bereik van hun schip. Na geruime tijd besluit Owen de Seven Cities of Gold – ook bekend als Cíbola – te gaan zoeken. Niemand die op zoek ging naar deze mythische steden is teruggekeerd, maar Owen is vastbesloten. Al zijn dromen en verwondering zijn door de realiteit van zijn inmiddels rijke ervaring ingehaald.
“His treasure chest of hopes and visions was nearly empty. None of the other stories had measured up to his optimistic expectations. (…) Finding the Seven Cities of Gold was his last hope of rekindling the sense of wonder he had as a child. Cíbola had to be real.”
Na een lange en onzekere reis vindt hij de eerste stad van Cíbola. Het is een compleet verlaten spookstadje, ongeveer zo groot als Barrel Arbor.
“As Owen sat alone in the abandoned city, he could not measure the vast difference between his imagination and reality. (…) All his journey’s, all his adventures, all his dreams had led him from one place to another, but the stories had betrayed him, people had deceived him.”
Steeds meer van de zeven steden vindt hij, en alle zijn ze verlaten.
“Each discovery was like blowing out a candle, and he knew in his heart that there was no magical utopia there (…), but he kept looking anyway. His optimism kept the search alive – and the search kept him alive.”
Als hij eenmaal is teruggekeerd in de bewoonde wereld, vragen mensen hem of hij Cíbola heeft gevonden.
“With a single explanation, Owen could erase those marvelous legends, turn them to dust. He would be a killer of dreams.”
Daarom zegt hij dat hij het Cíbola van de legendes niet heeft gevonden.
“The Seven Cities must still be out there somewhere.”
Er volgen nog meer avonturen, en uiteindelijk ontmoet Owen zelfs The Watchmaker in persoon. Maar dat en het intrigerende slot laat ik aan de lezer. Ik heb Clockwork Angels met ongelooflijk veel plezier gelezen, en ik heb er heel veel in onderstreept. Kundig geschreven, vol met symboliek en levenswijsheid. Kortom, een aanrader. Bovendien heeft de muziek van het album van Rush nu nog meer zeggingskracht gekregen.
Gelezen: augustus 2018