Essex, Karen - Leonardo's Swans

Om maar direct met de deur in huis te vallen: dit boek viel mij tegen. Dat hoeft uiteraard niet uitsluitend aan de kwaliteiten van het boek te liggen. Het heeft net zoveel te maken met mijn verwachtingen. Ik had gehoopt heel veel Leonardo voorgeschoteld te krijgen, wat de titel toch doet vermoeden. Zeker maakt de lezer kennis met deze mysterieuze ‘absolute man’ aan het begin van de Renaissance, maar het blijft bij enkele sporadische ontmoetingen, zonder al teveel diepgang. 

De schrijfster focust zich voornamelijk op de haat/liefderelatie tussen de beide beroemde zusjes D’Este uit Ferrara, Beatrice en Isabella. Door een ogenschijnlijk onbelangrijke toevalligheid trouwt de jongere Beatrice met Ludovico Sforza, die zichzelf het graafschap van Milaan heeft toegeëigend en treedt Isabella in het huwelijk met Francesco, graaf van Mantua. Als de aanbidders een paar weken trager of sneller waren geweest met hun aanzoek, was Isabella met Ludovico getrouwd en andersom. De zusjes gunnen lange tijd het licht in elkaars ogen niet, en vangen elkaar zoveel mogelijk vliegen af in de strijd om wie het meeste aanzien heeft, wie het mooist is en wie het gelukkigst. Hier en daar ontstegen de kleingeestige intriges het boeketreeksniveau nauwelijks.

Isabella, een kunstkenner, herkent al snel het genie van Leonardo, die in dienst is van haar zwager Ludovico. Het is haar diepste wens om, zolang ze nog jong en mooi is, door hem vereeuwigd te worden. Het schijnt haar het hoogst haalbare toe in dit leven. Maar Beatrice doet er alles aan om deze wens van haar zus te dwarsbomen. Als Beatrice vervolgens jong sterft, is alle competitiedrang vergeten en vergeven en bezoekt Isabella haar tombe in Milaans Sante Maria Della Grazie (waar Leonardo’s Laatste Avondmaal vandaag de dag nog altijd te bewonderen is) vrijwel dagelijks. 

Is dit boek dan slecht? Nee, zeker niet. Het vertelt alleen een ander, ietwat kleingeestiger, verhaal dan ik had gehoopt. De focus richt zich vrijwel uitsluitend op liefde, seksuele intriges en politieke beslommeringen. Wat Karen Essex bijvoorbeeld heel goed in beeld brengt, is het ongrijpbare van Leonardo, wat zijn meesters, weldoeners en opdrachtgevers vaak tot waanzin dreef. Toch bleef tijdens het lezen bij mij de vraag in het achterhoofd klinken: wat wil de schrijfster nu eigenlijk vertellen? Als je een reeds door velen beschreven periode uit de wereldgeschiedenis bij de hoorns vat, moet je er mijns inziens iets meer mee doen dan de enkele lacunes die in de officiële geschiedschrijving zijn achtergebleven, op te vullen.

Nu ja, ik had enkele citaten onderstreept, maar heb het boek in het vliegtuig laten liggen. Navraag bij Schiphol en bij de luchtvaartmaatschappij zijn op niets uitgelopen. Ieder gelezen boek dat ik kwijtraak, ervaar ik als een verlies. Maar een groot verlies is het nu ook weer niet.

Gelezen: september 2011