Pullman, Philip - The Tiger in the Well

Philip Pullman blijft voor mij de schrijver van His Dark Materials. Doordat hij aan een nieuwe serie, The Book of Dust, schrijft dat zich afspeelt in hetzelfde universum werd ik nieuwsgierig naar ander werk. Onlangs las ik de vier delen uit de Sally Lockhart serie met groot plezier. Hoewel het jeugdboeken zijn, misstaan ze allerminst in de kast van een volwassene. De avonturen spelen zich af in laat 19de-eeuws London, waardoor de lezer spelenderwijs bekend raakt met de harde wereld van toen, de grote klassenverschillen en de erbarmelijke leefomstandigheden van de armen. 

 

In het derde deel, The Tiger in the Well wordt hoofdpersoon Sally Lockhart geconfronteerd met een surrealistische situatie. Op een dag krijgt ze te horen dat al haar bezittingen worden opgeëist door haar echtgenoot, Mr. Parrish, vanwege het ondanks herhaalde waarschuwingen niet nakomen van haar huwelijkse verplichtingen. Het punt is alleen: Sally is helemaal niet getrouwd. En deze Mr. Parrish kent ze helemaal niet.

 

Hoewel de wet nog maar recent is gewijzigd, is het nog steeds gebruikelijk dat alle bezittingen van een vrouw na haar huwelijk in de handen overgaan van haar echtgenoot. Aan het slot van het tweede deel The Shadow in the North deelt Sally na heel lang (vanwege die wetgeving) eindelijk het liefdesbed met Frederick Garland. Nog diezelfde nacht komt Fred om het leven tijdens een verwoestende brand. Sally geeft negen maanden later het leven aan haar dochtertje Harriet, voor wie ze als alleenstaande moeder zorgt. Dat is in het Victoriaanse Groot-Brittannië – waar een vrouw zich bijvoorbeeld nergens zonder begeleiding behoort te vertonen – hoogst ongebruikelijk. Dat Sally een zelfstandige praktijk heeft als financieel adviseur wordt ook met veel wenkbrauwfronsen geobserveerd.

 

Het blijkt dat een oude vijand, iemand die in het eerste deel ‘The Ruby in the Smoke’ een belangrijke rol speelt, al enkele jaren een web aan het spinnen is, waarin hij Sally wil vangen. Er blijkt namelijk een officiële huwelijksakte bestaan waar haar naam en die van Mr. Parrish in staan. Dat de pastoor die dit huwelijk zou hebben ingezegend, is omgekocht, blijkt pas later. Daarnaast worden er al enkele jaren geruchten verspreid over het vermeende losbandige leven van Sally en dat ze haar dochter als bastaard laat opgroeien. Ze wordt juridisch halfslachtig bijgestaan en de rechter die het oordeel moet vellen, heeft in het geheel geen boodschap aan wat een vrouw überhaupt te melden heeft ter verdediging. Dus raakt ze haar business, haar geld, haar huis en ook haar dochter kwijt. Maar voordat ze Harriet moet overdragen aan de autoriteiten, vlucht Sally en beraamt ze een plan om te achterhalen wie het is die haar leven moedwillig probeert te ruïneren. 

 

Het verhaal speelt zich tegen de achtergrond van de schrijnende sociale ongelijkheid en de opkomst van de arbeidersprotesten, die in Rusland uiteindelijk tot het communistische regime zullen leiden. Ook de pogroms tegen de joden in die landen, en het sterk antisemitische sentiment in Europa, worden beschreven. Sally, die tot de gegoede klasse behoort en zich eigenlijk nooit bewust was van de noden van de arme bevolking, komt tot schokkende inzichten als ze zelf ‘aan lager wal’ raakt. Ze begrijpt dat ze eigenlijk met haar beleggingen in de industrialisatie bijdraagt aan de ongelijkheid en uitbuiting van de arbeiders. Het verhaal van het gezin dat luciferdoosjes maakt, is in het bijzonder hartverscheurend. Uiteindelijk krijgt Sally hulp uit onverwachte hoek en wordt het mysterie ontrafeld. 

 

Buitengewoon bekwaam geschreven lezen deze mysteries – die weliswaar voor de jeugd zijn geschreven maar zeker niet geschikt zijn voor ‘faint of heart’ – als een trein. Het was erg leerzaam om gedurende vier boeken even onder te dompelen in de wereld van Charles Dickens.

 

Gelezen: maart 2021