Sommige boeken komen op zo’n bijzondere manier op je pad dat je er direct een diepere betekenis achter zoekt. Om de vraag van Jeroen Berkhout, Betekent het iets of betekent het niets?, te beantwoorden: Dit moet iets betekenen!

Het boek Ki, Kracht van binnenuit van Hans Peter Roel, zou ik waarschijnlijk nooit zijn tegengekomen zonder de volgende samenloop van omstandigheden. Een tweep (@Schrijfs_Els) twitterde over dit boek van Hans Peter Roel. Deze tweets waren aan mijn aandacht ontsnapt. Ik reageerde wel op een andere tweet van Schrijfs_Els. Gelukkig reageerde een Engelstalige tweep (@KiLongfellow) met de opmerking dat ze het zo jammer vond dat ze niet kon lezen wat Schrijfs_Els over haar (Ki) schreef. Daarbij noemde ze ook mijn twitternaam, in de veronderstelling dat ik ook twitterde over Ki. Het kon onmogelijk meer aan mijn aandacht ontsnappen. We hebben Ki uitgelegd dat Schrijfs_Els niet over haar twitterde. Hierop kocht ik het boek van Roel en kocht Schrijfs_Els een boek van Ki Longfellow.

Het boek van Roel heb ik in twee diepe zuchten uitgelezen. De inhoud is overweldigend en veelbetekenend. Het gaat over een beurshandelaar, Peter Blokland (diens achternaam verschijnt voor het eerst op pagina 136), die tegen zijn tweede ernstige burn-out aanzit. Hij slaapt niet of nauwelijks meer, is alleen maar met zijn werk bezig, delft het onderspit in zijn worsteling met zijn verleden (hij werd als kind door zijn vader mishandeld), zijn huwelijk met Christine dreigt op de klippen te lopen en hij ziet een volgende depressie als een tsunami op zich afkomen.

Dan breekt het geplande weekje naar de Himalaya met zijn vrouw aan. Het is de lezer op dit punt al duidelijk dat het roer van Peters leven op zeer korte termijn drastisch om moet, anders stevent hij regelrecht op zijn eigen ondergang af. Als Peter en Christine rond een houtvuurtje zitten met hun gids Tenzing, vertelt deze over het klooster waar hij als kind opgroeide. “De monniken zijn daar al vele eeuwen bezig met het uitzoeken van de werking van de menselijke geest. (…) Ze ontdekten een kracht die van binnenuit komt. De kloosterlingen noemen deze geheime leer ‘Ki’.” In een opwelling zegt Peter dat hij dat klooster ‘dolgraag’ eens zou bezoeken. Tenzing stelt hem voor een aantal weken in dat klooster te blijven. Uiteindelijk doet Peter dat, hoewel hij weet dat hem dat zijn baan aan de beurs zal kosten.

Vanaf dat punt in het boek begint de initiatie van de Westerse Peter in de kracht van Ki. In het klooster krijgt hij de leer overgedragen van Phurba-lama, de leider. Deze initiatie staat bol van prachtige levenswijsheid en symboliek. Uiteindelijk na enkele weken van lichamelijke ontberingen en geestelijke vervulling, krijgt Peter de opdracht om de Ki-kennis in de wereld te gaan verspreiden. Wat Ki is, valt niet eenvoudig uit te leggen. Het is een universele kracht waar iedereen verbinding mee kan maken. Maar hoe dat werkt en welke gevolgen dat heeft, laat ik graag aan de lezer.

Sommige boeken roepen in even sterke mate bewondering op als irritatie. De inhoud van Ki, Kracht van binnenuit is dus, zoals gezegd, overweldigend en veelbetekenend. De vorm waarin het geschreven is daarentegen laat veel te wensen over. Het is een roman die uit zijn voegen barst van de clichématigheden, kinderlijke formuleringen, stilistische slordigheden, nodeloze herhalingen, overbodige zinnen en bijzinnen, ondoordacht, gemakzuchtig en slordig taalgebruik en ga zo maar door. Zo trekt een ezel ‘manmoedig’ een wagen, omschrijft Peter zijn depressie als ‘die kille leegte’ en trekt iemand aan een ‘zelfgemaakte, rokende sigaret’. Of ik lees zinnen als ‘De wereld is hier zo totaal anders dan thuis’, of vragen als ‘Wat is geld als het ten koste gaat van je gezondheid?’. Een gedicht raakt Peter ‘diep van binnen.’ Erg veel is stereotype, simpel en nietszeggend. De hoofdpersoon vraagt zich eindeloos vaak af waar hij toch in hemelsnaam aan begonnen is, of wat er toch allemaal met hem gebeurt, zodat ik als lezer na de zoveelste keer tegen hem zou willen roepen: ‘hou er dan mee op!’ Talloze zinnen beginnen met ‘Vreemd genoeg’ of ‘Bizar genoeg’, terwijl er nauwelijks iets vreemds, laat staan bizars plaatsvindt.

Om kort te gaan, de formidabele inhoud wordt behoorlijk onbeholpen opgedist. Ook wordt er een nogal zwart-witte voorstelling van zaken gegeven. Iedereen in Nepal is gelukkig en staat dicht bij de natuur en iedereen in Amsterdam is gestrest en eet fastfood. Deze onvolkomenheden maken het verschil tussen een boek dat je overweldigt en in vuur en vlam zet, en een boek waarvan alleen de inhoud je bijblijft. Een boek zonder schoonheid brengt minder krachtig de wijsheid die het in zich heeft over. Maar gelukkig is de inhoud groots genoeg om toch een positieve indruk achter te laten. Prachtig is bijvoorbeeld om te lezen hoe Tenzing en de monniken omgaan met het concept tijd. Als Tenzing Peter achterlaat bij het klooster zegt hij dat hij hem later weer komt ophalen:
“‘Wanneer is later?’ vraag ik aan Tenzing.
‘Als de tijd daar is,’ geeft hij als cryptisch antwoord.”

Ook is de wijze waarop Peter nieuw inzicht verwerft om in het reine te komen met zijn problematische jeugd, is zonder meer overtuigend. Ik ben in ieder geval om en heb reeds een afspraak gemaakt om de Ki-workshop bij te wonen van Hans Peter Roel. Hij mag dan geen groot schrijver zijn in mijn ogen, maar hij is zeer zeker een begenadigd inspirator.

Gelezen: december 2011